Aínda que se avanzou notablemente na aplicación de medidas que favorecen a accesibilidade universal e a superación das barreiras físicas e sensoriais das contornas, o coñecemento e a implementación de medidas dirixidas a promover a accesibilidade cognitiva son aínda limitados. Por iso é unha dimensión da accesibilidade universal que ata o de agora carece de recoñecemento legal.

Por este motivo, o Comité Español de Representantes de Persoas con Discapacidade ( CERMI), promoveu a Proposición de Lei de modificación do texto refundido da Lei Xeral de Dereitos das persoas con discapacidade e da súa inclusión social, aprobado polo Real Decreto Lexislativo 1/2013, do 29 de novembro, que foi presentada polo Grupo Parlamentario Cidadáns no Senado e tomada en consideración por esta cámara en xuño do pasado ano, cun amplo consenso político.

Esta Proposición de Lei expón, a partir dun Plan Nacional de Promoción da Accesibilidade Cognitiva, introducir no noso marco lexislativo medidas que fagan que os servizos, os bens e as contornas sexan máis accesibles para a poboación con algún tipo de dificultade cognitiva, como é o caso das persoas con trastorno do espectro do autismo ( TEA).

Agora, máis dun ano despois desde que terminase o seu prazo de proceso de emendas, a Comisión de Dereitos Sociais e Políticas Integrais de Discapacidade do Congreso dos Deputados retoma os traballos do Relatorio este mércores, segundo informa a Axenda do Congreso dos Deputados, e espérase proximamente o debate e a votación do seu informe, para establecer e regular a accesibilidade cognitiva e as súas condicións de esixencia e aplicación. Ao ter atribuída competencia lexislativa plena, a Comisión pode enviala directamente ao Senado, sen necesidade de ser elevada ao Pleno do Congreso.  

Desde Autismo Galicia sumámonos xuanto a todo o colectivo e Autismo España, ao desexo do  CERMI e confiamos en que esta Proposición de Lei conte cun extenso respaldo parlamentario, como todas as grandes reformas normativas en materia de discapacidade que se foron aprobando nos últimos anos. Ademais, esperamos que o texto final teña en conta as demandas esenciais para as persoas con  TEA en materia de accesibilidade cognitiva, tales como:

• O uso e goce das contornas, bens, produtos e servizos de forma autónoma. 
• A necesidade de modificacións ambientais que teñan en conta as diferenzas no procesamento sensorial das persoas, evitando a  sobreestimulación sensorial. 
• A especial adaptación que requiren algunhas contornas, como os sanitarios, para garantir a accesibilidade cognitiva.  

Todas estas abordaxes supoñen unha mellora substancial na calidade de vida e participación en condicións de igualdade das persoas con autismo, ademais de para a sociedade no seu conxunto, que tamén pode verse beneficiada das medidas de accesibilidade universal, e cognitiva en particular, especialmente colectivos vulnerables como o das persoas maiores ou inmigrantes.   

A importancia da accesibilidade cognitiva para as persoas con  TEA

A accesibilidade cognitiva é unha parte da accesibilidade universal, imprescindible para garantir que as persoas que presentan necesidades de tipo cognitivo poidan comprender as contornas e participar na sociedade en igualdade de condicións. Para favorecela, pódense utilizar distintas ferramentas ou medidas (non só a sinalización), que dependerán das características específicas de cada contorna, da súa funcionalidade e das capacidades cognitivas e sensoriais das persoas que os utilicen.

Nos últimos anos, aumentaron os esforzos para favorecer a accesibilidade cognitiva nas contornas de uso público. Con todo, estas iniciativas non sempre cumpren os requisitos para ser consideradas medidas de accesibilidade cognitiva, debido á falta de coñecemento sobre como favorecela de maneira adecuada en cada situación.

Por iso, á hora de implantar este tipo de medidas, é preciso:

• Contar co apoio de persoas expertas, organizacións especializadas e organismos públicos de referencia na realización destes proxectos.
• Se é un entoo construído (edificio con uso público), concienciar de que un proxecto de accesibilidade cognitiva abarca toda a información en páxinas web, contorna urbana, edificio, sinalización, produtos, usos e servizos.
• Se a iniciativa proposta refírese tanto a un edificio como a unha contorna urbana e non responde os criterios de accesibilidade universal (por exemplo, porque consiste en sinalizar un espazo público con  pictogramas de apoio á comunicación e non con elementos de sinalización universal) débese explicar ao organismo ou entidade por que esta práctica non é recomendable.
• Especificar que a sinalización debe partir dunha avaliación da contorna, e ser realizada por persoas expertas en deseño e accesibilidade.
• Suxerir que se reconduzan as iniciativas cara a prácticas que cumpran cos criterios de accesibilidade universal. Se isto non é posible, aproveitar a oportunidade para visibilizar ao colectivo e promover outras accións de sensibilización ou concienciación, sen presentalas como actuacións de accesibilidade